Rymarstwo

Rymarstwo to technika wyrabiania przedmiotów ze skóry, artykułów myśliwskich, galanteryjnych czy sportowych. Rymarze byli rzemieślnikami wybitnie cenionymi i poszukiwanymi. Zajmowali się naprawą części uprzęży: szory, półszory, chomąta, lejce, uzdy, naszelniki, rzemienie do batów, cepów oraz pasy pędne do lokomobili i innych maszyn. Szyli skórzane części rynsztunku wojennego, smycze, teki, walizki itp. Podobnie jak garbarze , szewcy i kuśnierze mieli prawo garbowania skór. Początkowo rymarze osiedlili się w miastach. Tam mieli najwięcej odbiorców: rycerstwo, dwór królewski, bogate mieszczaństwo, kupców.

gary3

W XVIII wieku w Wielkopolsce w miastach pracowało 139 mistrzów rymarskich. Przed II wojna światową urzędowe spisy wymieniały 4893 rymarzy i siodlarzy. Upadek zaczął się po 1946 roku kiedy to wydano dekret koncesujący garbarstwo i wyprawę skór. Jednocześnie zaczęły pojawiać się na wsi w dużych ilościach tanie wyroby fabryczne. Zakłady rymarskie działały w małych miasteczkach na potrzeby rynku lokalnego. W latach pięćdziesiątych XX wieku zmuszone były prowadzić działalność w ramach spółdzielni rzemieślniczej szewsko-rymarskiej. Poddane biurokracji spółdzielczej zakłady podupadały.
Na wsi rymarze pojawili się w XVI i XVII wieku w okresie rozkwitu gospodarki folwarcznej. Byli on zatrudniani przez właścicieli ziemskich do pracy na potrzeby dworu. W II połowie XIX wieku w związku z polepszeniem się sytuacji materialnej chłopów, zaczęli oni masowo korzystać z usług rymarskich. Nadal prowadzili zakłady w miasteczkach.

W XX wieku obok gospodarstw folwarcznych i chłopskich poważnymi klientami rymarzy stali się cyganie wędrujący ze swoimi taborami. Na okres zimy rozbijali obozowiska i w tym czasie rymarze dokonywali wszelkich napraw w uprzęży koni lub wykonywano nowe.
Głównym surowcem potrzebnym do produkcji rymarskiej były skóry bydlęce. Wstępna obróbka polegała na garbowaniu którym zajmowali się garbarze, szewcy i rymarze czy kuśnierzy.

Warsztat rymarza był skromny, składał się z imadła, osadzonego na ławie, konika rymarskiego, ławek do szycia pasów, noży do cięcia skóry, różnych tych dziurkaczy do wyrabiania otworów, igieł i szydeł. Wraz z mechanizacją zawodu wprowadzono maszyny szwalnicze do szycia galanterii skórzanej. Rymarzom okazywano szacunek we wsi. Wykonywali odmienny do społeczności wiejskiej zajęcia, nie utrzymywali się z rolnictwa a posiadali większy niż Chłopi majątek. Mieszkali po za wsią w małych miasteczkach i byli kojarzeni z fachowością.

Najbardziej niezbędnym wyrobem bez którego na wsi trudno było żyć były uprzęże do bydła rogatego, koni. Uprzęże różniły się od siebie, składały się z części które powinny spełniać określone funkcje: ciągniecie, powstrzymanie, kierowanie. Elementy te połączone były z wozem lub maszyną rolniczą za pomocą pasów i postronków, stad też Praca rymarza była tak ważna dla mieszkańców wsi.